یک پست تبلیغاتی!
مقدمه
در طول دهههای اخیر، توجه محققان و متخصصان تغذیه به ارتباط بین رژیم غذایی و خطر ابتلا به سرطان و بیماریهای مزمن افزایش یافته است. یکی از محورهای مهم این تحقیقات، مصرف «گوشت قرمز» و بهویژه «گوشت فرآوریشده» است — یعنی گوشتهایی که از طریق دودی، نمکزنی، نگهدارندهها، نمک، نیترات/نیتریت و سایر فرآیندها تبدیل شدهاند؛ مانند سوسیس، کالباس، ژامبون، بیکن و «لانچ میت» (lunch‑meat). American Cancer Society+2World Cancer Research Fund+2
شواهد علمی: چرا گوشت فرآوری‑شده سرطانزا شناخته میشود؟
دستهبندی بین گوشت قرمز و گوشت فرآوریشده
- « گوشت قرمز» شامل گوشت گاو، گوسفند، خوک، بز و … است، که ممکن است تازه، منجمد یا پخته باشد. اما وقتی گوشت از طریق دود دادن، نمک زدن، افزودن نگهدارنده (نیتریت/نیترات) یا سایر روشهای صنعتی تغییر یابد، به «گوشت فرآوریشده» تبدیل میشود. American Cancer Society+1
- بر اساس ارزیابی International Agency for Research on Cancer (IARC)، گوشت فرآوریشده در «گروه ۱» یعنی «سرطانزا برای انسان» قرار دارد. یعنی شواهد کافی برای ارتباط بین مصرف آن و سرطان وجود دارد. گوشت قرمز نیز در «گروه ۲A» یعنی «احتمالا سرطانزا» طبقهبندی شده است. World Health Organization+1
شواهد اپیدمیولوژیک (مطالعات جمعیتی و متا‑تحلیل)
بر اساس متا‑تحلیل گستردهای که مقالات تجربی و کوهورت را بررسی کرده است، مصرف گوشت فرآوریشده با افزایش معنادار خطر چند نوع سرطان مرتبط بوده است: شامل سرطان روده بزرگ (colorectal)، سرطان روده (colon)، سرطان مقعد (rectal)، سرطان ریه (lung)، سرطان سینه (breast) و … PubMed+2hhres.org+2
بهعنوان مثال:
- در همین مطالعه، مصرف فرآوریشده گوشت باعث افزایش حدود ۱۸٪ خطر سرطان روده (colorectal cancer) در مقایسه با پایینترین مصرف شده است. PubMed+1
- همچنین مصرف گوشت قرمز (بدون فرآوری) نیز با خطر بیشتر برای سرطان سینه، روده، رکتوم، ریه و برخی سرطانهای دیگر مرتبط بوده است. PubMed+1
مطالعات دیگر نیز ارتباط بین مصرف گوشت قرمز / فرآوریشده و بیماریهای مزمن مانند دیابت نوع ۲، بیماریهای قلبی–عروقی و مرگ زودرس را یادآوری کردهاند. PubMed+1
مکانیسمهای زیستی
چرا گوشت فرآوریشده و گوشت قرمز ممکن است سرطانزا باشند؟ پژوهشگران چند مکانیسم پیشنهاد دادهاند:
- گوشت فرآوریشده اغلب حاوی نیترات و نیتریت است که در بدن ممکن است به ترکیبات N‑nitroso تبدیل شوند — این ترکیبات بالقوه سرطانزا هستند. World Cancer Research Fund+1
- هنگام پخت گوشت (بهویژه با درجه حرارت بالا: سرخ کردن، گریل کردن، کباب) ترکیباتی مانند heterocyclic amines (HCAs) و polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) ایجاد میشوند که روی DNA تأثیر میگذارند و ممکن است منجر به جهشهای سرطانی شوند. foodresearchjournal.com+1
- گوشت قرمز منبع آهن «هم» (haem iron) است — چنین آهنی شاید با تولید رادیکالهای آزاد یا آسیب به پوشش داخلی روده ارتباط داشته باشد و در افزایش خطر سرطان روده مؤثر باشد. World Cancer Research Fund+1
- مصرف زیاد چربیهای اشباع، چاقی، التهاب مزمن، و اختلالات متابولیکی در ترکیب با گوشت زیاد، میتوانند زمینهساز سرطان و بیماریهای مزمن شوند. PubMed+1
به همین دلایل، برخی کارشناسان و نهادهای بهداشتی توصیه میکنند مصرف گوشت فرآوریشده را به حداقل برسانیم و گوشت قرمز را نیز محدود کنیم. Cancer Council Australia+2World Cancer Research Fund+2
مضرات مصرف محصولات حیوانی فراتر از سرطان
اگرچه در این مقاله تمرکز اصلی بر ارتباط گوشت فرآوریشده و سرطان است، اما باید توجه داشت که مصرف محصولات حیوانی (گوشت قرمز/فرآوریشده، گوشت پرچرب، چربی اشباع، گوشت سرخشده) میتواند به مشکلات گستردهتری در سلامت منجر شود:
- بیماریهای قلبی-عروقی : چربی اشباع و کلسترول بالا میتواند خطر بیماری قلبی و عروقی را افزایش دهد. PubMed+1
- دیابت نوع ۲ و اختلالات متابولیک: رژیمهای با گوشت زیاد و چربی بالا ممکن است حساسیت به انسولین و التهاب را تشدید کنند. PubMed+1
- افزایش احتمال مرگ زودرس / بیماریهای مزمن: برخی متا‑تحلیلها نشان دادهاند جایگزینی گوشت قرمز و فرآوریشده با منابع پروتئینی سالمتر (گیاهی) با کاهش ریسک مرگ و بیماری همراه است. BioMed Central+1
- مشکلات گوارشی و التهاب: ترکیب آهن هم، نیترات/نیتریت، چربی و فرآیندهای پخت میتواند به تغییرات منفی در میکروبیوم روده و سلامت دستگاه گوارش بیانجامد. PubMed+1
مزایای مصرف منابع غذایی گیاهی (یا رژیم گیاهمحور)
اگر تصمیم بگیریم گوشت قرمز و بهویژه گوشت فرآوریشده را کاهش دهیم یا حذف کنیم، چه جایگزینهایی وجود دارد؟ تحقیقات نشان میدهند رژیم گیاهمحور یا ترکیبی با کاهش مصرف گوشت، مزایای قابلتوجهی دارد:
- کاهش خطر سرطان، بیماریهای قلبی–عروقی و دیابت: یک بررسی سیستماتیک و متا‑تحلیل نشان داده است که الگوهای غذایی بر پایه گیاه (با سبزیجات، میوه، غلات کامل، حبوبات، مغزدانهها) با کاهش قابل ملاحظه خطر سرطان، دیابت و بیماری قلبی و مرگ زودرس همراه هستند. SpringerLink+1
- خواص ضد سرطانی و ضد التهاب: غذاهای گیاهی غالباً غنی از فیبر، آنتیاکسیدانها، و ترکیبات ضد التهابیاند — این خاصیتها در کاهش رشد سلولهای سرطانی و جلوگیری از آسیب DNA مفید هستند. SpringerLink+1
- حفظ وزن سالم و متابولیسم بهتر: مصرف کمتر گوشت چرب و فرآوریشده و بیشتر گیاهان، میتواند به کنترل وزن، کاهش چربی بدن، و بهبود حساسیت به انسولین کمک کند — عواملی که نقش مهمی در کاهش خطر بیماریهای مزمن دارند. BioMed Central+1
بهطور خلاصه، رژیمهایی که بر پایه گیاهان، غلات کامل، حبوبات و مغزها باشند، نه تنها مواد مغذی کافی برای بدن فراهم میکنند، بلکه احتمال ابتلا به سرطان و بیماریهای مزمن را کاهش میدهند.
نتیجهگیری
با توجه به شواهد پژوهشی فعلی، مصرف گوشت فرآوریشده — مانند سوسیس، کالباس، بیکن و گوشتهای دودی/نمکزده — با افزایش ریسک ابتلا به سرطان بهویژه سرطان روده بزرگ (colorectal) مرتبط است. گوشت قرمز تازه نیز با خطرات کمتر اما قابل ملاحظه برای برخی سرطانها همراه است.
علاوه بر سرطان، مصرف محصولات حیوانی و گوشت فرآوریشده ممکن است به بیماریهای قلبی، دیابت و مرگ زودرس کمک کند. از سوی دیگر، رژیم غذایی گیاهمحور — متشکل از حبوبات، غلات کامل، سبزیجات، میوهها، مغزها و منابع گیاهی پروتئین — میتواند خطر بیماریها را کاهش دهد و سلامت کلی بدن را ارتقا بخشد.
بنابراین، اگر هدف سلامت بلندمدت است، منطقی به نظر میرسد مصرف گوشت فرآوریشده را به حداقل برسانیم، در صورت مصرف گوشت قرمز آن را محدود کنیم، و منابع گیاهی سالم و متنوع را جایگزین یا بخش بزرگی از رژیم غذایی قرار دهیم.
منابع
- Red and Processed Meat and Cancer — American Cancer Society. American Cancer Society
- Meat and cancer risk — Cancer Council Australia. Cancer Council Australia
- Farvid MS, Sidahmed E, Spence ND, Mante Angua K, Rosner BA, Barnett JB. Consumption of red meat and processed meat and cancer incidence: a systematic review and meta‑analysis of prospective studies. Eur J Epidemiol. 2021. PubMed+1
- The impact of red and processed meat consumption on cancer and other health outcomes: Epidemiological evidences. PubMed. PubMed+1
- Meat and cancer — World Cancer Research Fund. World Cancer Research Fund
- Substitution of animal-based with plant-based foods on cardiometabolic health and all-cause mortality: a systematic review and meta-analysis. BMC Medicine. 2023. BioMed Central+1
- Processed Meat Health Risks: Pathways and Dietary Solutions. PubMed review. PubMed+1
برای مطالعه بیشتر
Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet
Animals
Environment
Humans
Take Action
https://www.linkedin.com/company/Vegland/
https://virgool.io/VegLand
Building a Kinder World for Animals, Humans, and the Planet
همه چیز درباره گیاهخواری: برای کسانی که به زمین، حیوانات، تندرستی و انسانیت اهمیت می دهند.
https://www.instagram.com/mehravamag/
