رئیس کل بانک مرکزی، محمدرضا فرزین، جزئیات اجرای طرح حذف چهار صفر از پول ملی و تغییر واحد پولی کشور را تشریح کرد. بر اساس این طرح، واحد رسمی پول کشور از «ریال» به «تومان» تغییر خواهد یافت و واحد خرد پولی نیز «قران» نام می‌گیرد. این تصمیم با هدف ساده‌سازی محاسبات پولی و همسویی با عرف رایج در مبادلات روزمره اتخاذ شده است.
فرزین با اشاره به اینکه ریال در زندگی روزمره مردم جایگاهی ندارد و تقریباً تمامی معاملات بر اساس تومان انجام می‌شود، گفت: کاهش ارزش پول ملی و افت آن در برابر ارزهای خارجی، علاوه بر آثار اقتصادی، پیامدهای منفی بر غرور ملی داشته است. از این رو، حذف صفرها گامی در جهت بازگرداندن اعتبار ظاهری پول ملی تلقی می‌شود.
سابقه جهانی حذف صفر از پول ملی
به گفته رئیس کل بانک مرکزی، حذف صفر از پول ملی در بسیاری از کشورها سابقه دارد. به عنوان نمونه، آلمان در دوران تورم شدید خود ۱۲ صفر، ترکیه ۶ صفر و فرانسه ۲ صفر را از پول خود حذف کرده‌اند. تنها کشور آمریکا تاکنون به دلیل جایگاه دلار به عنوان ارز مرجع جهانی، چنین تغییری را تجربه نکرده است.
جزئیات اجرای طرح
این طرح ابتدا در قالب لایحه‌ای در سال ۱۳۹۰ ارائه شد، اما اجرای آن تا امروز به تعویق افتاده بود. بر اساس برنامه جدید، طی یک فرآیند سه‌ساله اسکناس‌ها و سکه‌های جدید جایگزین خواهند شد. در این فرآیند، اسکناس‌های درشت کنونی مانند ۱۰ هزار تومانی به یک تومان جدید تبدیل می‌شوند و امکان ضرب سکه برای واحدهای خرد فراهم می‌شود.
فرزین تأکید کرد که هدف از این تغییر، کنترل تورم یا افزایش ارزش پول ملی نیست، بلکه اصلاح ساختار واحد پولی و ساده‌سازی مبادلات است. او افزود: حتی پس از اجرای طرح، اسکناس همچنان به‌عنوان پشتیبان نظام پرداخت کشور باقی خواهد ماند تا در شرایط احتمالی قطع شبکه‌های بانکی، معاملات نقدی متوقف نشود.
تأثیر بر بازار سرمایه و محاسبات پولی
با اجرای این تغییر، ارزش سهام، قیمت کالاها و خدمات، و ارقام حسابداری بر اساس واحد پولی جدید محاسبه خواهد شد. همچنین اعشار پولی که تاکنون در ریال رایج نبوده، در سیستم پولی جدید به‌کار گرفته می‌شود؛ مشابه ساختار «سنت» در دلار یا «یورو سنت» در یورو.
چشم‌انداز آینده
برآوردها نشان می‌دهد که حتی در صورت تداوم نرخ تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی، حداقل ۳۵ سال زمان لازم است تا اقتصاد ایران دوباره به نقطه‌ای برسد که نیازمند حذف صفرهای جدید باشد.
این طرح که به گفته رئیس کل بانک مرکزی «یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر» است، به‌زودی وارد مراحل عملیاتی خواهد شد و می‌تواند ساختار اسمی اقتصاد ایران را متحول کند، هرچند تأثیر آن بر متغیرهای واقعی اقتصاد همچون تورم و رشد اقتصادی، مستقیم نخواهد بود.
